Gnoza i gnostycyzm

Oceniam na 6, bo ta książka jest po prostu... dobra. Jest to spójne i ciekawe przedstawienie najważniejszych pojęć związanych z gnozą i gnostycyzmem połączone z rysem historycznym.

W przeciwieństwie do niektórych negatywnych opinii nie uważam, że styl zastosowany przez autora był nieprzyjemny.

Podanie wielu nazwisk osób związanych z omawianą tematyką ułatwia dalsze poszukiwanie informacji i publikacji.

Elementem, który można ocenić negatywnie, jest jasne opowiedzenia się autora po określonej stronie religijno-światopoglądowego konfliktu.

Oceniam na 6, bo ta książka jest po prostu... dobra. Jest to spójne i ciekawe przedstawienie najważniejszych pojęć związanych z gnozą i gnostycyzmem połączone z rysem historycznym.

W przeciwieństwie do niektórych negatywnych opinii nie uważam, że styl zastosowany przez autora był nieprzyjemny.

Podanie wielu nazwisk osób związanych z omawianą tematyką ułatwia dalsze...

Ciekawe, systematyczne i w miarę spójne przedstawienie gnozy i gnostycyzmu. W kontekście czytanej przeze mnie niedawno "Teologii Politycznej 2" idealnie książka ta wpisuje się w spór Carla Schmitta z Erikiem Petersonem. Oto z pozycji gnostyka przedstawiona jest siła politycznej teologii kościoła, a więc zostaje de facto stwierdzenie jej istnienia na łonie samego Kościoła. Trzeba nadmienić, że po lekturze można odnieść wrażenie, że gnostycyzm jako wyznanie to przyprawione mitologią, zdeformowane chrześcijaństwo. Poznawczo ciekawa pozycja.

Ciekawe, systematyczne i w miarę spójne przedstawienie gnozy i gnostycyzmu. W kontekście czytanej przeze mnie niedawno "Teologii Politycznej 2" idealnie książka ta wpisuje się w spór Carla Schmitta z Erikiem Petersonem. Oto z pozycji gnostyka przedstawiona jest siła politycznej teologii kościoła, a więc zostaje de facto stwierdzenie jej istnienia na łonie samego Kościoła....

Ma to być wg deklaracji autora publikacja o charakterze encyklopedycznym. To wiele wyjaśnia, bo styl jest suchy, a natłok przywoływanych postaci i dzieł w tej malutkiej książeczce (liczącej niespełna 50 stron) tak skutecznie ukrywa jej sens, że po zapoznaniu się z nią wiemy niewiele więcej na temat gnozy i gnostycyzmu, niż powie nam hasło z encyklopedii powszechnej. Może jednak to zabieg celowy, wszak wiedza tajemna – jak sama nazwa wskazuje – nie jest po to by się nią dzielić z profanami. A poważnie – duże rozczarowanie, bo Prokopiuk uchodzi za znawcę tematu, a po lekturze nie otrzymujemy nawet porządnie opracowanej bibliografii. Jak na pozycję z zamierzenia „encyklopedyczną” to niedopuszczalne zaniedbanie.

Ma to być wg deklaracji autora publikacja o charakterze encyklopedycznym. To wiele wyjaśnia, bo styl jest suchy, a natłok przywoływanych postaci i dzieł w tej malutkiej książeczce (liczącej niespełna 50 stron) tak skutecznie ukrywa jej sens, że po zapoznaniu się z nią wiemy niewiele więcej na temat gnozy i gnostycyzmu, niż powie nam hasło z encyklopedii powszechnej. Może...

Kto o gnozie i gnostycyzmie nic nie słyszał, to dowie się tutaj samych podstaw.
Kto już coś wie, niczego odkrywczego się nie dowie.

Najsolidniejszym fragmentem tej książeczki jest definicja:

Istnieje (między nami) powszechna zgoda co do tego, żeby terminem „gnostycyzm” nazywać określoną grupę systemów z II wieku po Chr. Natomiast w przeciwieństwie do niego przez „gnozę” rozumiałoby się „wiedzę o boskich tajemnicach, zastrzeżoną dla pewnej elity (...)”.
„Typ gnozy, o który chodzi w gnostycyzmie, podlega następującym warunkom ontologicznym, teologicznym i antropologicznym: Nie każda gnoza jest gnostycyzmem, lecz jedynie ta, która w tym kontekście zawiera wyobrażenie identyczności natury boskości z (boską) iskrą (w duszy ludzkiej),która ma zostać ponownie ożywiona i przywrócona do dawnego stanu (...)”.
Termin „gnoza” (gr. gnosis) oznacza poznanie (wiedzę). W tym przypadku jednak chodzi o poznanie transracjonalne – wychodzące więc poza ratio i intelekt – choć nie irracjonalne, gdyż nie rezygnuje z formułowania swych wyników w języku idei i pojęć abstrakcyjnych. Poznanie gnostyczne jest bezpośrednim wewnętrznym doświadczeniem – niedostępnej poznaniu empiryczno-racjonalnemu – duchowej rzeczywistości, duchowego aspektu człowieka, kosmosu i Bóstwa; jako takie jest ono – w pierwszej kolejności – poznaniem epoptycznym, czyli oglądowym (epoptia = ogląd). Ogląd ten umożliwiają gnostykowi -ożywione w toku wspomnianych treningów ćwiczeniowo-medytacyjnych – organy zmysłów wewnętrznych, składających się na znany z indyjskiej jogi system tzw. czakramów. W formułowaniu wyników swego wysiłku poznawczego gnostyk sięga także do języka mitów swej religii i kultury, często nadając im specyficzne znaczenie.
Poznanie-doświadczenie gnostyczne otrzymuje człowiek w formie objawienia (spontanicznie, kiedy inicjatywa zdaje się wychodzić od Bóstwa lub jakiejś innej istoty duchowej) – wtedy jest to poznanie apokaliptyczne (apokalypsis = objawienie) – lub oświecenia czy wtajemniczenia, kiedy to człowiek zdaje się sam inicjować proces samoprzemiany już to na poziomie swej „jaźni” (wyższego „ja”),już to na mocy decyzji swego ego. Ten proces samoprzemiany – w toku owych „treningów” psychomoralnych ćwiczeń i medytacji – ma uczynić zeń właściwy „instrument poznawczy” i umożliwić mu uzyskanie objawienia.
Tak pojęta gnoza obejmowałaby także mistykę i magię jako „gnozy niezamierzone”. Intencją mistyka bowiem nie jest poznanie Boga, lecz utożsamienie się z nim lub upodobnienie się do niego, a z kolei mag wprawdzie opiera się na gnozie, ale traktuje ją jedynie instrumentalnie, gdyż jego celem jest podporządkowanie siebie Bogu (magia biała) albo podporządkowanie Boga czy innych istot duchowych – sobie (magia czarna).
Gnoza więc – by sprecyzować „definicję messyńską” - jest poznaniem „boskich tajemnic” (tzn. tych obszarów bytu, które nie są dostępne poznaniu empiryczno-racjonalnemu),„zastrzeżony dla pewnej elity” tylko w tym znaczeniu, że – z natury rzeczy – posiadać je mogą wyłącznie ludzie odpowiednio doń przygotowani (jest więc kryterium „zdolności i wysiłku”, a nie arbitralnego czy elitystycznego monopolu).
Ostatecznie więc – radykalnie trawestując definicję gnozy, daną przez wybitnego jej badacza, Gillesa Quispela „Gnoza jest mitycznym wyrazem doświadczenia samego siebie”) - gnozą będziemy nazywali transracjonalne poznawcze doświadczenie przez człowieka siebie (czyli swej jaźni),a poprzez nią świata materialnego, świata duszy i świata ducha.

Kto o gnozie i gnostycyzmie nic nie słyszał, to dowie się tutaj samych podstaw.
Kto już coś wie, niczego odkrywczego się nie dowie.

Najsolidniejszym fragmentem tej książeczki jest definicja:

Istnieje (między nami) powszechna zgoda co do tego, żeby terminem „gnostycyzm” nazywać określoną grupę systemów z II wieku po Chr. Natomiast w przeciwieństwie do niego przez „gnozę”...

Przypomina nieco artykuł z Wikipedii: dużo nazwisk, dużo tytułów innych dzieł, ale wątki zarysowane pospiesznie i pourywane. Zdaję sobie sprawę, że od tak drobnej książeczki ciężko oczekiwać czegoś więcej, ale może właśnie pan Prokopiuk powinien był napisać ją w formacie minimum dwukrotnie większym?
Ocenę daję dobrą dlatego, że zachęciła mnie do zgłębienia tematu i wskazała co mógłbym w związku z nim jeszcze przeczytać.

Przypomina nieco artykuł z Wikipedii: dużo nazwisk, dużo tytułów innych dzieł, ale wątki zarysowane pospiesznie i pourywane. Zdaję sobie sprawę, że od tak drobnej książeczki ciężko oczekiwać czegoś więcej, ale może właśnie pan Prokopiuk powinien był napisać ją w formacie minimum dwukrotnie większym?
Ocenę daję dobrą dlatego, że zachęciła mnie do zgłębienia tematu i wskazała...

Między Eliadem a Jackowskim. Nieciekawie o ciekawym.

Między Eliadem a Jackowskim. Nieciekawie o ciekawym.

Gnostycyzm w pigułce. Na wstęp do gnostyckiej przygody idealne.

Gnostycyzm w pigułce. Na wstęp do gnostyckiej przygody idealne.

Zaczynam przygodę z ś.p. Prokopiukiem. Na początek krótko i treściwie, z nadzieją na wiele odkryć na dalszej drodze lektur z Mistrzem myśli heretyckiej (oczywiście w jak najbardziej pozytywnym sensie tego słowa).

Zaczynam przygodę z ś.p. Prokopiukiem. Na początek krótko i treściwie, z nadzieją na wiele odkryć na dalszej drodze lektur z Mistrzem myśli heretyckiej (oczywiście w jak najbardziej pozytywnym sensie tego słowa).

Mówiąc krótko są lepsze książki na ten temat z których o wiele więcej można się dowiedzieć.

Mówiąc krótko są lepsze książki na ten temat z których o wiele więcej można się dowiedzieć.

Oj autor srogo odleciał. Chociaż w końcu był gnostykiem, więc chyba nie ma się czemu dziwić.

Oj autor srogo odleciał. Chociaż w końcu był gnostykiem, więc chyba nie ma się czemu dziwić.